前言
位于中国西南边陲的云南省风景如画,制陶历史悠久,拥有多项制陶技艺国家级非物质文化遗产。红河畔的建水紫陶、香格里拉的尼西黑陶、 西双版纳的傣族慢轮陶、玉溪青花、丽江古城的金沙陶……丰厚的自然资源与多彩的民族文化融合孕育出灿烂的传统手工技艺,传承千年,历久弥新。
云南陶艺——非遗微课堂花絮
มณฑลยูนนาน ตั้งอยู่ชายแดนทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน มีทิวทัศน์อันงดงามราวกับภาพวาด มีประวัติศาสตร์อันยาวนานในการทำเครื่องปั้นดินเผา รายชื่อมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ระดับชาติอันหลากหลายในด้านทักษะการผลิตเครื่องปั้นดินเผา เครื่องปั้นดินม่วงจื่อถาวจากเมืองเจี้ยนสุ่ย เทศมณฑลหงเหอ เครื่องปั้นดินดำเฮยเถา ตำบลหนีซี เทศมณฑลแชงกรี-ลา เครื่องปั้นดินเผาม่านหลุนของชนเผ่าไตจากสิบสองปันนา เครื่องปั้นดินเผาสีครามจากเมืองยู่ซี เครื่องปั้นดินเผาจินซาจากเมืองโบราณลี่เจียง…การผสมผสานของทรัพยากรทางธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์และวัฒนธรรมประจำชาติอันมีสีสัน ได้ก่อให้เกิดงานฝีมืออันวิจิตรงดงาม ซึ่งได้รับการสืบทอดมานานนับพันปีและจะคงอยู่ตลอดไป
建水紫陶 大雅天成
เครื่องปั้นดินเผาจื่อเถาแห่งเมืองเจี้ยนสุ่ย งดงามหยาดฟ้า
中国陶瓷源远流长,在世界上享有盛誉,素有“瓷国之称”,建水紫陶以其独特的工艺和书画风格而独步天下,云南建水在中国西南边疆的红河北岸,这里历史悠久、文化灿烂、风景优美,是国家历史文化名城和重点风景名胜区。
เครื่องปั้นดินเผาของจีน มีประวัติศาสตร์อันยาวนานและเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก จนได้รับขนามนามว่า “ประเทศแห่งเครื่องเซรามิค” เครื่องปั้นดินเผาจื่อเถา เมืองเจี้ยนสุ่ยมีชื่อเสียงเนื่องจากเป็นงานหัตถศิลป์และมีสไตล์การวาดเขียนลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ เมืองเจี้ยนสุ่ย มณฑลยูนนานตั้งอยู่ทางตอนเหนือของแม่น้ำหงเหอในเขตชายแดนตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ที่นี่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน มีวัฒนธรรมอันรุ่งโรจน์ มีทัศนียภาพที่สวยงาม เป็นเมืองแห่งประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชาติ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญอีกด้วย
每一件紫陶都需要经过镇浆制泥、手工拉坯、湿坯装饰等六项大工艺,选取紫、白、青、黄、五花等五色陶土为原料,捣成粉末,加水反复淘洗,直到泥浆静置后如膏似脂,细腻无沙方为合格,匠人们沿用数千年前的制陶工具“陶车”,全程以手工完成陶器造型。 เครื่องปั้นดินเผาจื่อเถาทุกชิ้นต้องผ่านกระบวนการทำ 6 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ การเตรียมเนื้อดิน การขึ้นรูป การตกแต่งลวดลาย เป็นต้น โดยจะใช้ดินปั้นสีม่วง สีขาว สีคราม สีเหลือง และดินหลากสีเป็นวัตถุดิบในการทำ นวดแล้วบดเป็นผง จากนั้นเติมน้ำล้างซ้ำ ๆ จนกระทั่งเนื้อดินปั้นเซ็ตตัวเป็นครีมคล้ายจารบี มีความละเอียดไร้เม็ดทราย ช่างปั้นยังคงใช้เครื่องมือในการปั้นที่มีอายุนับพันปี “ล้อเครื่องปั้นดินเผา” ที่ทำขึ้นด้วยมือทั้งหมด
泥坯为血肉、书画为筋骨、匠人以淘为纸,留白、勾勒线条流畅如自然天成,紫陶不只是艺术品,更渗透着人生的态度,随着现代人审美情趣的延伸,建水紫陶的收藏、鉴赏正成为人类物质文化研究史上重要研究对象继承传统、发扬创新。 ดินปั้นเปรียบดังเลือดเนื้อ ภาพวาดเปรียบดังกระดูก ช่างปั้นใช้เครื่องปั้นดินเผาเป็นดังกระดาษ พื้นที่สีขาว และเส้นลวดลายที่เรียบสม่ำเสมอดูเป็นธรรมชาติ เครื่องปั้นดินเผาจื่อเถาไม่ได้เป็นเพียงแค่งานศิลปะ แต่ยังสอดแทรกให้เห็นถึงทัศนคติของชีวิต เมื่อรสนิยมความชอบของคนยุคใหม่เปิดกว้างขึ้น การเก็บสะสม การชื่นชมที่มีต่อเครื่องปั้นดินเผาจื่อเถา เมืองเจี้ยนสุ่ยได้กลายเป็นเป้าหมายสำคัญในประวัติศาสตร์การศึกษาวิจัยวัฒนธรรมทางวัตถุของมนุษย์ เพื่อสืบทอดและสร้างสรรค์ผลงานใหม่ ๆ ต่อไป
尼西黑陶——拿捏千年的质朴艺术
เครื่องปั้นดินดำเฮยเถา ตำบลหนีซี
ศิลปะแบบเรียบง่ายที่มีอายุนับพันปี
云南迪庆藏族自治州位于云南省西北部,滇、藏、川三省区交界处,是云南省的八个自治州之一,首府香格里拉市藏族意为吉祥如意的地方,26个民族于此相融共济,千百年来,古老的文明技艺在这里延续传承,黑陶是藏族适应雪域高原环境而创造的火塘文化生活的产物,人们用黑陶罐煨茶、用黑陶锅炖汤、用黑陶炉烧炭取暖,这种黑色陶器烹饪出的食物有着现代化的炊具所无法提供的地道的泥土味儿,始终贯穿尼西人民世世代代的日常生活。 เขตปกครองตนเองชนชาติทิเบต ตี๋ชิ่ง ตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของมณฑลยูนนาน เป็นบริเวณเชื่อมต่อระหว่าง 3 มณฑล คือ มณฑลยูนนาน ทิเบตและเสฉวน เป็น 1 ใน 8 เขตปกครองตนเองของมณฑลยูนนาน ในภาษาทิเบตหมายถึงดินแดนอันเป็นมงคล ที่นี่มีกลุ่มชาติพันธุ์ 26 ชนชาติอาศัยอยู่ร่วมกัน หลายร้อยพันปีที่ผ่านมา ศิลปะและอารยธรรมโบราณได้รับการสืบทอด ณ ที่แห่งนี้ เครื่องปั้นดินสีดำ (เฮยเถา) เป็นผลผลิตทางวัฒนธรรมการใช้เตาผิงที่สร้างขึ้นโดยชาวทิเบตที่ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่ราบสูงปกคลุมไปด้วยหิมะ ผู้คนจะใช้เครื่องปั้นดินดำเฮยเถาในการต้มชา ตุ๋นซุป ใช้ผิงเตาถ่านเพิ่มความอบอุ่น นอกจากนี้ อาหารที่ทำด้วยเครื่องปั้นดินดำเฮยเถาชนิดนี้จะได้รสชาติของหม้อดินแท้ ๆ ที่เครื่องครัวสมัยใหม่ไม่มีทางทำได้ นับตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันชาวบ้านหนีซีต่างก็ใช้เครื่องปั้นดินดำเฮยเถาในชีวิตประจำวันสืบมาจากรุ่นสู่รุ่น
尼西乡汤堆村拥有两千多年的黑陶制作历史,以其规模品质最为知名,其工艺享誉滇西北及毗邻地区,制作黑陶必须要使用当地特有的纯净细腻的红黏土来制作,按比例混合,经过淘洗、打好成团、反复揉泥,用木制工具拍打夯实塑形,并绘刻图案。尼西黑陶用原始烧制方式,不搭建窑炉,而是在天晴时于露天空地上升起一堆篝火,把晒干的泥坯放进火里烧至数十分钟,然后盖上松针、锯末,在经过简单堆烧之后,就变成了墨黑的颜色,最后再经过清洁和打磨,一件美观大方的黑陶作品就呈现在世人眼前了。 หมู่บ้านทังตุย ตำบลหนีซีมีประวัติการทำเครื่องปั้นดินดำเฮยเถามายาวนานกว่าสองพันปี ขึ้นชื่อในเรื่องขนาดและคุณภาพ อีกทั้งฝีมือการปั้นก็เป็นที่รู้จักกันดีในเขตภาคตะวันตกเฉียงเหนือของมณฑลยูนนานและพื้นที่ใกล้เคียง กระบวนการผลิตเครื่องปั้นดินดำเฮยเถานั้น จะต้องใช้ดินเหนียวสีแดงบริสุทธิ์ละเอียดที่มีเฉพาะในท้องถิ่นในการทำ นำมาผสมตามอัตราส่วนมาตรฐาน นำมาผ่านขั้นตอนการล้าง จากนั้นก็ทุบตีเป็นก้อน แล้วนวดซ้ำไปมา เสร็จแล้วให้ใช้อุปกรณ์ที่เป็นไม้ทุบและบีบให้เป็นรูปทรงเหนียวแน่น แล้วทำการสลักวาดลวดลายลงไป เครื่องปั้นดินดำเฮยเถาจะใช้กรรมวิธีการเผาแบบดั้งเดิม ไม่สร้างเตาเผา แต่จะใช้การก่อกองไฟบนพื้นในวันที่อากาศแจ่มใสและท้องฟ้าเปิดโล่ง นำดินที่ปั้นเป็นรูปทรงไปตากให้แห้งแล้ววางลงในกองไฟ เผาประมาณ 10 นาที จากนั้นคลุมด้วยใบต้นสน ขี้เลื่อย หลังจากผ่านการเผาแล้วก็จะกลายเป็นสีดำ สุดท้ายนำมาล้างให้สะอาดและขัดเงาอีกครั้ง และแล้วผลงานเครื่องปั้นดินดำเฮยเถาที่สวยงามหนึ่งชิ้นก็เสร็จสมบูรณ์และปรากฏสู่สายตาทุกคนแล้ว
这些黝黑铮亮的陶器体现着浓郁的藏族文化,黑如漆,亮如镜,硬如瓷,声如磬,古朴大气,这种原始粗犷之美,代表了审美趋向,也是一种文化标志和符号,凝结着几千年来的智慧结晶,对于美好生活的寄托和向往。 เครื่องปั้นดินดำเฮยเถาสีดำเงาวาวเหล่านี้เต็มเปี่ยมไปด้วยวัฒนธรรมแห่งชนชาติทิเบต ดำราวกับเคลือบสี วาววับราวกับกระจก แข็งราวกับเครื่องเคลือบ เสียงฟังดูราวกับเสียงระฆัง มีความเรียบง่าย ความงามแบบดั้งเดิมนี้แสดงถึงแนวโน้มของรสนิยมความชื่นชอบ และเป็นเหมือนสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง เป็นผลึกทางภูมิปัญญาที่มีมาตั้งแต่หลายพันปีก่อน เป็นความปรารถนาของผู้คนที่อยากจะมีชีวิตที่สวยงาม