— 1 —
— 2 —
ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิง เป็นศิลปะพื้นบ้านโบราณของชาวเมืองเทียนจิน ตามตำนานเริ่มมีมาตั้งแต่ปีว่านลี้สมัยราชวงศ์หมิง รุ่งเรืองในช่วงกลางราชวงศ์ชิง ซึ่งสมัยนั้นในเมืองหยางหลิ่วชิง เมืองเทียนจินมีโรงผลิตภาพพิมพ์ตรุษจีนกว่า 300 แห่ง ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิงมีความหลากหลาย องค์ประกอบภาพสมบูรณ์พูนสุข มีความเป็นสิริมงคล ดูงามสง่าน่าชม
วันที่ 20 พฤษภาคม 2006 ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิง ได้รับการจัดให้อยู่ในรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของชาติชุดแรก
— 3 —
ลักษณะทางวัฒนธรรม
ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิง ถือเป็นหนึ่งในภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนพื้นบ้านของจีน โดยใช้เทคนิคการแกะสลักผสมผสานกับการวาดภาพ งานแกะสลักมีความวิจิตร ภาพวาดละเอียดประณีต ดูมีชีวิตชีวา สีสันงดงาม เป็นภาพวาดที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ซ่งและหยวน มีการซึมซับรูปแบบภาพพิมพ์แกะสลักไม้ของราชวงศ์หมิง ศิลปะความงามและละครเวที เรื่องราวในภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนแบ่งออกได้เป็น 5 ประเภท คือ เด็ก หญิงสาว ประเพณีพื้นบ้าน นิทานพื้นบ้านและตำนาน ซึ่งแต่ละประเภทก็แบ่งเนื้อหาย่อยได้อีกนับร้อยประเภท
— 4 —
โดยเด็กถือเป็นจุดเด่นของภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิง ภาพเด็กน้อยอ้วนท้วน “เหนียน เหลียน โหย่ว อวี๋ (年莲有馀)” ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก “เหลียน(莲)” หมายถึง ดอกบัว ดอกบัวสองดอกในภาพสื่อถึงความสงบสุขอันงดงาม รู้หรือไม่ว่า ปลาที่เด็กน้อยกำลังอุ้มอยู่เกิดจากปลาสามชนิดมาประกอบกัน โดยส่วนหัวเป็นปลาคราฟ ลำตัวเป็นปลาตะเพียน ส่วนหางเป็นปลาทอง “ปลา” หมายถึงโชคดี ความสุข เด็กน้อยอ้วนท้วนที่มีจุกผมคือเด็กชาย เด็กสาวที่มัดเปียคือเด็กหญิง ซึ่งในมือมักจะถือดอกบัวหรืออุ้มปลา ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนสื่อความหมายถึงการอวยพร ความเป็นสิริมงคลและโชคดี
— 5 —
ขั้นตอนการทำ
ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิงมีขั้นตอนการทำดังนี้ ร่างแบบ แยกภาพ การแกะสลัก การพิมพ์ ลงสี และขึ้นกรอบ โดยเริ่มแรกจะใช้ไม้แกะสลักภาพและลายเส้นตามแบบที่ร่างไว้ จากนั้นใช้หมึกพิมพ์ลงด้านบน พิมพ์สองรอบ แล้วใช้ดินสอสีแต่งแต้มสีสันลงไป ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิงเป็นงานหัตถศิลป์ที่มีสีสัน โดยใช้กระดาษซวนจื่อมาพิมพ์และลงสี ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานแค่ไหนสีสันก็ยังคงสดใสไม่เปลี่ยน
ภาพพิมพ์ไม้ตรุษจีนหยางหลิ่วชิง มีกลิ่นอายของการพิมพ์และไม้ รวมถึงสีสันสดใสที่เกิดจากงานฝีมือ ดังนั้นจึงถือเป็นศิลปะพื้นบ้านที่มีกลิ่นอายความเป็นจีนอยู่อย่างเต็มเปี่ยม